هدف از رشته زمین شناسی
شناخت پدیده های مختلف زمین، هدف اصلی این رشته است. اما در کشور ما به لحاظ فراوانی منابع طبیعی و وجود ذخایر با ارزش در اعماق زمین، دانش زمین شناسی از نظر علمی و اقتصادی دارای ارزش های ویژه ای است و نقش مؤثری را در زمینه شناخت منابع معدنی، اکتشاف و بهره برداری از آنها دارد. بطور کُلی هدف از این رشته تربیت نیروهای متخصصی است که بتوانند مسؤولیت طرح و مطالعات، اجرا و نظارت بر اجراء طرح های مختلف معدنی و انرژی را در زمینه های اکتشاف و استخراج، طرح های مختلف عمرانی در زمینه های سدسازی، تأمین آب، آب رسانی، راه سازی و … را برعهده گیرند.
ماهیت رشته زمین شناسی
در عصر شکوفایی دانش و فن آوری، هر روز که می گذرد ساختمانی مرتفع تر، سدی عظیم تر یا تونلی در اعماق بیشتر احداث می شود. امروزه با افزایش جمعیت، نیاز به منابع آبی جدید، مواد اولیه مورد نیاز صنایع و انرژی، بیش از گذشته احساس می شود. برنامه ریزی اصولی همراه با خودباوری و تربیت نیروهای متخصص و کارآمد در جهت دست یابی به فن آوری و کشف منابع اولیه مورد نیاز، می تواند راه گشای استقلال و پیشرفت ملت ها، بویژه کشورهای در حال توسعه باشد.
وضعیت فعلی جهان به گونه ای است که اگر قرار بود کشورهای جهان سوم منابع معدنی، انرژی و آب خود را به درستی شناخته و در راه پیشبرد منابع ملی خود از آنها بهره جویند، کشورهای صنعتی جهان با بحران حاد و غیرقابل تصور، بخصوص با کمبود مواد معدنی و انرژی مواجه می شدند.بدین سبب، کشورهای صنعتی، برای جلوگیری از بروز بحران های احتمالی و تسلط بر منابع اولیه، همیشه به گونه‌ای سعی می کنند کشورهای جهان سومی و در حال توسعه را از دستیابی به فن آوری و علوم جدید بازدارند.در این میان این وظیفه خطیر را به عهده داریم که با درک و شناخت صحیح از منابع معدنی و انرژی و ثروت های خدادادی به گونه ای از آن ها استفاده نماییم که متضمن استقلال و آزادی نسل های آینده خود باشیم.
تواناییهای فارغ التحصیلان رشته زمین شناسی
همان گونه که اشاره شد، فارغ التحصیلان این رشته می توانند مسئولیت های متفاوتی نظیر: طراحی، مدیریت، اجرا و نظارت بر اجرای طرح های معدنی و امور مختلف عمرانی را به عهده گیرند، از آن جمله به موارد زیر می توان اشاره نمود:
۱. اکتشاف و استخراج معادن و برنامه ریزی لازم برای بهره برداری از آن ها.
۲. مطالعه و بررسی آب های زیرزمینی و سطحی و ارائه راهکارهای مناسب در بهره برداری اصولی از منابع آب زیر سطحی و سطحی (مدیریت منابع آب).
۳. مطالعات مکان یابی برای ساخت سازه هایی نظیر سد، تونل، راه و …
۴. انجام مطالعات ژئوتکنیکی (مکانیک خاک و سنگ) در طرح های عمرانی مختلف؛ نظیر: سدسازی، تونل و …
۵. شناسایی مناطق مستعد لرزه خیزی و انجام مطالعات لرزه خیزی طرح های مختلف عمرانی و ارائه عوامل مؤثر در طراحی زمین لرزه ای .
۶. مطالعات فرسایش پذیری خاک ها و رسوبات انباشته شده در پُشت بندها و ارائه شیوه ای مناسب در جهت کاهش اثرات زیانبار فرسایش خاک و رسوبات.
۷. مطالعه و مدیریت اکتشاف منابع نفت و گاز از دریا و خشکی.
۸. نقشه برداری معادن و دیگر طرح های عمرانی.
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه به علاقه مندان رشته زمین شناسی
توانایی علمی: با توجه به کمیت و کیفیت درس هایی که در این رشته تدریس می گردد و همچنین شرایط کاری که فارغ‌التحصیلان این رشته بعد از فراغت در آن مشغول فعالیت هستند، ایجاب می کند که داوطلب از توان و دانش بالایی در زمینه‌های زمین شناسی و دروس علوم اساسی از قبیل: ریاضی، کیمیا و فیزیک برخوردار باشند.
توانایی جسمی: در این رشته واحدهایی هست که می بایست در صحرا و بیابان انجام شود، لذا شرایط جسمانی مساعد، قدرت تحمل شرایط سخت کاری، قدرت تجزیه و تحلیل و قدرت تصمیم گیری سریع از شرایطی هستند که برای داوطلب مطلوب به حساب می آیند.
علاقمندیها: علاقه، استعداد، روحیه قوی و امکان فعالیت در شرایط دشوار مناطق خارج از شهر، از دیگر توانایی های مطلوب داوطلبان این رشته باید باشد.داوطلب می بایست با مطالعه دقیق مباحث این رشته و با در نظر گرفتن علایق شخصی خود تصمیم گیری کند.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر رشته زمین شناسی
امکان ادامه تحصیل تا سطوح عالی در بخش های مختلف این رشته در خارج از کشور وجود دارد. در مقطع ماستری امکان ادامه تحصیل در بخش های ذیل وجود دارد: آب شناسی، پترولوژی، تکتونیک، زمین شناسی اقتصادی، زمین شناسی مهندسی، زمین شناسی نفت، سنگ شناسی رسوبی و رسوب شناسی، فسیل شناسی و چینه شناسی و ژئوفیزیک. در هر یک از بخش های یاد شده، زیر شاخه های تخصصی تری وجود دارد که در مقطع دکتورا به آن پرداخته می شود. به فعلاً امکان ادامه تحصیل تنها تا سرحد لیسانس در کشور وجود دارد.
آینده شغلی و بازار کار رشته زمین شناسی
با توجه به وابستگی اقتصادی بسیاری از کشورهای دنیا به منابع معدنی، اعم از نفت، گاز، طلا و دیگر فلزات و کان های غیرفلزی، و نقش زمین شناسی در شناسایی و اکتشاف این منابع و یاری رساندن به دیگر علوم مرتبط در این زمینه ها، زمین شناسی در عصر حاضر از جایگاهی ویژه یی برخوردار است.
کشور ما نیز به علت مساحت گسترده و تنوع پدیده های مرتبط با زمین شناسی و در اختیار داشتن منابع معدنی بسیار غنی و قرار گرفتن بر روی منطقه ای فعال از نظر زمین شناسی، نیاز وافری به محققین و متخصصان این رشته دارد تا به مطالعه و کاوش در آن پرداخته، ضمن شناخت اسرار آن، فُرصت های استفاده از این منابع را فراهم سازند.
وزارتخانه هایی همچون صنایع و معادن، آموزش و پرورش و همچنین شرکت های مرتبط با فعالیت های بند سازی، آب یابی، حُفر تونل، راه سازی، اکتشاف آب و نفت و معادن، بخش های مرتبط با تهیه نقشه‌های زمین شناسی و معدنی، آزمایشگاه های سنگ شناسی و زمین شناسی و در مجموع کلیه مراکزی که در ارتباط با موضوع زمین فعالیت می کنند، می توانند زمینه های اشتغال و فعالیت فارغ التحصیلان رشته زمین شناسی باشند.
وضعیت نیاز کشور به رشته زمین شناسی در حال حاضر
سرزمین ما از منابع معدنی بسیاری برخوردار است. این منابع اعم از مواد معدنی، ذخایر فلزی و غیرفلزی گران بها، احتیاج به کشف و بهره برداری دارند شناخت این همه، فقط از دست پژوهشگران این رشته برمی آید.
