هدف و ماهیت
در هر تیک تاک ساعت، نوزاد یا نوزادانی در گوشه و کنار دنیا متولد می‌شوند. حادثه‌ای که کثرت و قدمت آن باعث شده است تا عظمت این بزرگترین معجزه خلقت از چشم ها پنهان بماند. آری! تولد بزرگترین، باشکوه‌ترین و بحرانی‌ترین لحظه زندگی و قدیمی‌ترین تجربه بشری است و در میان مشاغل نیز رشته قابلگی(در شکل سنتی آن) یکی از قدیمی‌ترین مشاغل است.
زیرا از قدیم، عده‌ای از زنان بودند که به دلیل تجربه بسیار و اطلاع از دواهایی گیاهی و تأثیرات آنها، به زنان دیگر کمک می‌کردند تا وضع حمل آسان‌تر و ایمن‌تری داشته باشند.
البته نباید تصور کرد که آنچه امروز به نام حرفه و دانش قابلگی معروف است، ادامه و دنباله همان قابلگی سنتی است بلکه امروزه قابلگی دانشی است که بر مشاهده، آموزش، پیشگیری، تحقیق، تشخیص و درمان استوار شده است.
قابلگی یکی از زیرمجموعه‌های علوم طبی است که نقش های بسیار گسترده‌ای اعم از نقش مشاوره‌ای، آموزشی، مراقبتی، حمایتی، درمانگری و تحقیقاتی دارد. البته تمامی این نقش ها در ارتباط با مادر و کودک مفهوم پیدا می‌کند یعنی قابله به مشاوره قبل، بعد و هنگام ازدواج، آموزش نحوه تنظیم خانواده، مراقبت در دوران بارداری، زایمان طبیعی و مراقبت صحی مادر و کودک و آموزش به دختران در زمینه صحت دوران بلوغ و بعد از آن می‌پردازد.
حیطه رشته قابلگی از دوران قبل از حاملگی شروع می‌شود و تا پس از زایمان و 6 سالگی کودک ادامه پیدا می‌کند.
در دوران قبل از حاملگی قابله بررسی می‌کند که آیا یک مادر توانایی حامله شدن را دارد و اگر حامله شود خطری برای خودش یا جنینش بوجود می‌آید یا نه؟ برای مثال مادران که مرض شکر دارند، مادرانی که بیماری قلبی پیشرفته دارند، مادرانی که سابقه خانوادگی واضحی از ناهنجاری های ژنتیکی دارند و مادرانی که قبلاً بچه معلول به دنیا آورده یا چندبار سقط کرده‌اند، باید قبل از حاملگی با قابله مشورت کرده و آزمایش های لازم را انجام دهند.
در واقع در این مرحله قابله به مشاوره با زنان علاقه‌مند به بارداری و شناسایی زنان پُر خطر از نظر بارداری و زایمان می‌پردازد و آن ها را به متخصص مربوط ارجاع می‌دهد. در مرحله بعد از حاملگی نیز مراقبت از خانم باردار در شفاخانه ها یا کلینیک‌های مراقبت از بارداری بر عهده قابله است.
در این دوران خانم باردار در فواصل معین که قابله مشخص می‌کند به کلینیک مراجعه کرده و معاینه می‌شود تا قابله ضمن معاینه، مشاوره و آزمایش از صحت مادر و جنین مطمئن گردد و در صورتی که خطری مادر یا جنین را تهدید می‌کند زود تشخیص داده و از عواقب جدی و وخیم آن جلوگیری نماید.
برای مثال؛ مادری که دچار فشار خون حاملگی شده است اگر زود تشخیص داده نشود به قیمت جان مادر و جنین تمام خواهد شد. گفتنی است که در این مرحله قابله می‌تواند در زمینه‌های مختلف مانند تغذیه، صحت فردی، ورزش، تکنیک‌های تنفس و اطلاع از صحت جنین به مادر آموزش داده و او را برای زایمان آماده سازد.
مرحله بعد مرحله زایمان است که از پذیرش مادر در اتاق درد شروع شده و به وضع حمل در اتاق زایمان خاتمه پیدا می‌کند. در این مرحله قابله بررسی های اولیه را انجام می‌دهد و پس از اطمینان از آمادگی مادر برای زایمان و صحت مادر و جنین همچنین اطمینان از یک زایمان طبیعی مسؤلیت زایمان را برعهده می‌گیرد.
در این مرحله اگر زایمان با مشکلی روبرو باشد مثلاً جنین در حالت طبیعی نبوده یا مادر بیماری خاصی مثل بیماری قلبی پیشرفته داشته باشد یا اینکه نیاز به عملیات باشد، این وظیفه داکتر زنان و زایمان است که مسؤولیت زایمان را در شفاخانه یا زایشگاه بر عهده بگیرد.
در مرحله بعد از زایمان نیز کنترل صحت نوزاد و مادر و آموزش نحوه رسیدگی و چگونگی نگهداری فرزند بر عهده قابله است.
مرحله بعد نیز حفظه الصحه مادر و کودک است که در این مرحله تعیین وضعیت رشد و تکامل کودک شامل رشد فیزیکی و تکامل‌های اجتماعی، رفتاری و گفتاری از 5 روزگی تا 6 سالگی و واکسیناسیون کودک بر عهده قابله است. از سوی دیگر بخشی از کار قابله به زنان بر می‌گردد. در این بخش قابله در درمانگاه های زنان یا در معاینه خانه های خصوصی به پیشگیری های اولیه از سرطان دهانه رحم و پستان پرداخته یا در مراکز نازایی (عقامت) به عنوان مشاور نازایی فعالیت می‌کند.
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه
رشته های علوم طبی بویژه سه رشته طبی، پرستاری و قابلگی نیاز به علاقه و احساس مسؤلیت بسیار دارد . برای مثال یک قابله بدون عشق و علاقه لازم نمی‌تواند فریادهای ناشی از درد یک زایمان را تحمل کند و پاسخگوی نیازهای او باشد.
رشته قابلگی عشق و علاقه و صبر و حوصله بسیار بالا می‌خواهد چون یک خانم در حال زایمان، شرایط بسیار حساسی دارد و بسیاری از حرف ها یا حرکاتش در اختیار خودش نیست و یک قابله باید در حد امکان با صبر و حوصله بسیار به او آرامش و قوت قلب بدهد و توجه داشته باشد که مسؤلیت جان دونفر یعنی مادر و جنین او را بر عهده دارد. همچنین یک قابله باید بسیار باهوش و نکته سنج باشد و از مقابل مسائل هرچند کوچک به سادگی نگذرد، زیرا خیلی از مسائل یا علایم کوچکی که در هنگام بارداری یا زایمان ظاهر می‌شود، در صورت عدم توجه می‌تواند خطرات جانی برای نوزاد یا مادر به دنبال داشته باشد.
همچنین دانش آموز این رشته باید تحمل خون و خونریزی، شب‌کاری و در کُل کار در محیط شفاخانه را داشته باشد و به کار عملی نیز علاقه‌مند باشد چون دروس این رشته بیشتر عملی است و کمتر جنبه نظری دارد.
در سال های اخیر دانش آموزان مستعد و خوبی وارد رشته قابلگی می‌شوند، اما متأسفانه بسیاری از دانش آموزان شناخت دقیقی از این رشته ندارند. برای مثال نمی‌دانند که در ترم‌های اول باید در شفاخانه کارها و خدمات ابتدایی پرستاری را انجام دهند و حتی گاهی اوقات به همین دلیل سرخورده می‌شوند و انصراف می‌دهند، در حالی که اگر با علاقه و عشق لازم وارد این رشته شوند، متوجه می‌شوند که قابلگی رشته با ارزش و پراهمیتی است که از نظر معنوی می‌تواند انسان را به معنای واقعی کلمه راضی کند.
دانش آموز رشته قابلگی باید از نظر جسمی و روحی صحت کامل داشته و از روابط اجتماعی خوبی برخوردار باشد چون مشاوره و آموزش بخش مهمی از کار یک قابله است. قابل ذکر است که رشته قابلگی تنها از بین داوطلبان زن محصل می‌پذیرد.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
با پایان دوره لیسانس چهار ساله، دوره ماستری دو ساله و دوره دکتورا نیز وجود دارد که به فعلاً زمینه ادامه تحصیل در مقاطع مذکور در کشور ما مساعد نیست. اما دانش آموزان عزیز می توانند با سرمایه گذاری شخصی یا هم از طریق دریافت بورسیه های تحصیلی در سایر کشورها به ادامه تحصیل بپردازند.
آینده شغلی و بازار کار
رشته قابلگی به تازه گی وارد سیستم طبی کشور شده است و تا حال ۳ دور فارغ داده است. با توجه به نیاز مبرم به قابله های متخصص و متعهد در کشور، بازار کار خوبی پیشروی فارغ التحصیلان این رشته در مرکز و ولایات وجود دارد.
