ﺳﺘﻮﻣﺎﺗﻮﻟﻮﮊﯼ ﯾﮏ ﻋﻠﻢ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺩﻫﺎﻥ ﻭ ﺩﻧﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﻀﻮﯼ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻢ، ﺭﻭﺡ، ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ ﻭ ﺍﺩﺍ ﮐﺮﺩﻥ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺗأﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺍﯾﻦ ﻋﻠﻢ ﻣﯿﺘﻮﺍﻥ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻣﺮﺍﺽ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﺮﺍﺣﻞ ﺍﻭﻟﯿﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﺍﺯ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺁﻥ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮﯼ ﻧﻤﻮﺩ.
دروس تحصیلی رشته ستوماتولوژی و طول دوره تحصیل
طول دوره تحصیلی ۶ سال بوده که شامل سه سال پاراکلینیک (یک سال PCB، دو سال مضامین اساسی)، دو سال کلینیک و یک سال ستاژ که درس های آن در سه بخش: عمومی، اساسی و اختصاصی برنامه ریزی شده است که از لحاظ نحوه تعلیم و تدریس به درس های نظری، عملی و عملی نظری تقسیم میشوند. در دوره پاراکلینیک دانش آموز ۳ سال به یادگیری دروس بیولوژی، کیمیا، فزیک طبی، بیوشیمی، فیزیولوژی، هستولوژی، جنتیک، مایکروبیولوژی و ایمنولوژی می پردازد و پس از این ۲ سال در دوره تخصصی، دروسی مانند آسیب‌شناسی فک و دهان، ارتودنسی، اندودنتیکس، پروتزهای متحرک فک و صورت، پریودنتولوژی، بیماریهای دهان و دندان، جراحی دهان، فک و صورت، ستوماتولوژی کودکان و رادیولوژی دهان، فک و صورت تدریس می شود. همچنین در این دوره از رشته ستوماتولوژی دانش آموزان جهت کار عملی به شفاخانه می روند و از نزدیک با بیماری های دهان و دندان آشنا شده و با نظارت اساتید در پایان این دوره همچون یک ستوماتولوگ عمومی به تشخیص و درمان بیماری می پردازند. دوره ستاژ به مدت یک سال (دوسمستر) دوام می کند. محصلان بعد از سپری نمودن دوره کلینیک وارد مرحله ستاژ می شوند. این مرحله را محصل نظر به تعداد کریدت‌های مضامین کلینیکی، تنها در شفاخانه‌ها تحت نظر استادان کادر و متخصصین سپری می نماید. با ختم دوره ستاژ تمامی فارغان پوهنځی طب مجبور به سپری نمودن امتحان (Exit Exam) هستند. این امتحان که هدف آن تثبیت سویه و اعتبار دهی به اسناد فارغان این رشته است، در دو دور نظری و عملی، سال سه مرتبه برگزار می گردد. با سپری نمودن موفقانه (Exit Exam) محصل رسماً از پوهنتون فارغ شده، اسناد فراغت اش اعتبار کمایی کرده و ضمناً قادر به اشتراک در امتحان تخصص است. امتحان تخصص در حقیقت مرحله تخصصی تر رشته ستوماتولوژی است که محصل فارغ شده با سپری نمودن موفقانه آن در یکی از بخش های تخصصی تر ستوماتولوژی قادر به ادامه دادن این رشته به شکل کاملاً عملی در شفاخانه ها خواهد بود و به عنوان کارمند رسمی دولت که مستحق اخذ معاش ماهانه نیز می باشد، استخدام میشود.
بازار کار، درآمد و موقعیت شغلی رشته ستوماتولوژی
در سال های آینده وضعیت داکتران دندان جوان و تازه وارد در شهرهای مرکزی برای یافتن کار و تأسیس معاینه خانه شخصی سخت خواهد شد چراکه در چند سال اخیر تعداد فارغان رشته ستوماتولوژی چند برابر شده است. در حالی که نیاز خیلی جدی به داکتران دندان در ولایات دور دست و دهات احساس می شود. مسائل دیگری که در درآمد و بازار کار یک داکتر دندان وجود دارد توانایی انجام ماهرانه کار و توانمندی در انجام کارهای ظریف دندان و همچنین برقراری ارتباط خوب با مریض است، درواقع این موارد با درآمد داکتران دندان رابطه مستقیم دارد.
ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر رشته ستوماتولوژی
داکتر دندانی که در یک رشته تخصصی خاص ادامه تحصیل کرده باشد، پس از اخذ مدرک، عنوان «متخصص» با اسم او ذکر میشود. ذیلاً در مورد بخش های تخصصی تر این رشته معلومات مجمل ارایه شده است:
ارتودنتیکس (متخصص ارتودنسی): تصحیح روابط نامناسب فکی و دندانی، تنظیم و تصحیح روابط بین دندانها و استخوانهای سر و صورت و به طور کُلی بی نظمی های دندانی و فک و صورت از جمله وظایف یک متخصص ارتودنسی به شمار می رود. معمولاً بهترین های امتحان تخصص وارد این رشته می شوند.
پتولوژی فک و دهان و صورت (آسیب شناسی): توانایی متخصصان این بخش ستوماتولوژی، بررسی نمونه های برداشته شده از ضایعات دهان، فک و صورت از لحاظ تشخیص انواع بی نظمی ها، سرطان و سایر ناهنجاری های نسجی می باشد.
اندودنتیکس (تخصص تداوی ریشه دندان): وظیفه متخصص این رشته ستوماتولوژی تداوی های پیچیده ریشه و یا جراحی هایی است که معمولاً از عهده توانایی های داکتران دندان عمومی خارج است.
پریودنتیکس (تخصص بیماریهای بیره و نسج نگه دارنده دندان): این افراد در تشخیص بیماری های بیره، گذاشتن ایمپلنت، عملکرد و زیبایی ساختار بیره تخصص می گیرند.
ستوماتولوژی ترمیمی و زیبایی: ترمیم و بازسازی دندانهای طبیعی و تأمین زیبایی ظاهری دندان ها بخشی از وظایف متخصصان این شاخه رشته ستوماتولوژی است.
جراحی فک، دهان و صورت، رشته ستوماتولوژی کودکان و تخصص پروتزهای دندانی هم شاخه های تخصصی دیگر رشته ستوماتولوژی است.
نکات مثبت رشته ستوماتولوژی
- نداشتن نوکریوالی طاقت فرسای شبانه و اجباری
- گرفتن ساده تر مدرک دکتری و دوران تحصیلی راحت تر نسبت به طب
- درآمد خوب حتی با داشتن مدرک دکتری عمومی بدون تخصص
نکات منفی رشته ستوماتولوژی
- دردهای عضلانی و مفصلی (به دلیل حالت‌های بدنی ثابت طولانی مدت، انجام حرکات تکراری، قرار گرفتن در یک وضعیت نامناسب به مدت طولانی)
- خطر ابتلا به بیماریهای عفونی و ساری (با رعایت اصول ایمنی مانند استفاده از ماسک، عینک محافظ و دستکش قابل پیشگیری است)
- آلودگی به خون آلوده (این یکی از خطراتی است که همیشه متوجه داکتران دندان است)
- کمتر شدن فرصت های شغلی در شهرهای مرکزی (اما در مناطق محروم نیاز مبرم به داکتران دندان احساس می شود)
نکات تکمیلی
تحصیل در این رشته خالی از مشکل نیست. ستوماتولوژی حرفه‌ای است که با کارهای عملی بر روی مریض همراه است، بنابراین امکان انتقال بیماریهای انتانی مثل هپاتیت یا ایدز از مریض به داکتر بسیار زیاد است و داکتران دندان باید همواره به اصول کنترل عفونت توجه داشته باشند چون یک کوتاهی یا اشتباه می‌تواند برای آنها عواقب ناخوشایندی داشته باشد. همچنین یک داکتر دندان باید بطور مرتب نرمش و ورزش کند تا دچار کمردرد و پادرد مزمن نگردد.
دانش آموز این رشته باید از دست هایی ماهر و توانمند برخوردار باشد، چون بسیاری از کارهای طب دندان از تراش دندان گرفته تا بازسازی دندان نیاز به دست هایی هنرمند و توانا دارد تا بتوان به نحو احسن کارهای ظریف دندان را انجام داد.برخورداری از سلامت کامل جسمی و روانی و قابلیت انجام کارهای بسیار دقیق علمی، عملی، کلینیکی برای داوطلبان این رشته بسیار ضروری است.خلاقیت و مهارت در کار دست و همچنین برخورداری از خلاقیت و دید هنری، دانش آموز را در انجام کارهای عملی این رشته و انجام مهارت‌های لازم در پیاده کردن آموخته‌های آن، کمک بسیار می‌کند.
آینده شغلی و بازار کار
سوال اینجاست که آیا برای این تعداد فارغ‌التحصیل رشته ستوماتولوژی فرصت‌های کاری وجود دارد؟امروزه در کشور ما فرصت‌های شغلی برای داکتران جوان به دو دلیل عمده محدودتر شده است
از یک طرف در چند سال اخیر رشد داکتران دندان نسبت به نرخ رشد جمعیت افزایش یافته است. برای مثال اگر تا 20 سال قبل برای هر 25 هزار نفر یک داکتر دندان وجود داشت حال برای هر 5 یا 6 هزار نفر یک داکتر دندان وجود دارد. البته ذکر عوامل فوق به معنای آن نیست که هیچ فرصت شغلی برای داکتران جوان وجود ندارد بلکه در بسیاری از شهرهای کشور، ما هنوز شاهد کمبود داکتران دندان هستیم. یعنی در حالی که در بعضی از نقاط کشور به ازای هر 2 هزار نفر یک داکتر دندان داریم، در نقاط محروم کشورمان به ازای هر 100 هزار نفر یک داکتر دندان وجود دارد و در بعضی نقاط اصلاً داکتر دندان نداریم. دلیل دوم، تقسیم نامتوازن زمینه کاریابی بنابر مدیریت ناسالم صحی و مشکلات امنیتی است که تجمع داکتران دندان را در ولایت های مرکزی بیشتر نموده است و این خود منجر به کاهش زمینه کاریابی شده است.
