انجنیری میخانیک عبارت از رشته یی از انجنیری است که از تطبیق قوانین طبیعی، ریاضیات، فزیک و علم مواد ایجاد شده است. انجنیری میخانیک با تحلیل، دیزاین، تولید، اعمار و بهره برداری فابریکه ها، انجن ها، ماشین ها و سیستم های تهویه و تسخین سر و کار دارد.این رشته ضرورت به دانش دقیق از نظریه های اساسی شامل میکانیک، کینماتیک، ترمودینامیک، فلوید میکانیک، دانش مواد و انرژی دارد.انجنیران میخانیک اصول اساسی و سایر موضوعات در این رشته را به منظور تحلیل و دیزاین اجناس، ارائه خدمات، پیشبرد تحقیق و توسعه و اجرای فعالیت های تجارتی و تخنیکی بالای فابریکه های تولید، وسایل و ماشین های صنعتی، سیستم های گرم سازی، تهویه، سرد سازی، وسایل نقلیه، طیاره ها، کشتی ها، روبات ها، وسایل طبی و غیره بکار می برند.انجنیران میخانیک ماشین هایی را دیزاین و تولید می کنند که انرژی را برای استفاده فراهم می نمایند مانند انجن های موتر و راکتر های هسته ای. آن ها همچنین ماشین هایی را دیزاین و تولید می کنند که انرژی را استفاده نموده کار انجام می دهند مانند ایرکاندیشنر ها، اره های برقی، لیفت ها و ماشین های چاپ.
انجنیران میخانیک به صورت عموم در یک بخش از این رشته تخصص می گیرند. مثلاً آن ها می توانند با انجنیران طیاره و یا با وسایل تسخین تجارتی کار کنند. سایر رشته های تخصصی این رشته عبارت اند از فلوید، پاور، کار با تجهیزات، و بایو انجنیرینگ. بعضی از انجنیران میخانیک در یک صنعت خاص کار می کنند مانند پترولیم یا پلاستیک.
در داخل هر شاخه از انجنیری میخانیک وظایف مختلف وجود دارد. بعضی از انجنیران اجناس را دیزاین می کنند. آن ها باید احتیاج بازار، مشکلات فزیکی تولید وسایل، قیمت وسایل و تأثیر وسایل بالای محیط زیست را شناسایی کنند. بعضی از انجنیران میخانیک بالای تولید و نصب وسایل نظارت می کنند. بیشتر انجنیران میخانیک در شرکت هایی کار می کنند که مواد اولیه، ماشین ها و وسایل برقی و ترانسپورتی را تولید می نمایند. بعضی از انجنیران میخانیک مسئول حفظ و مراقبت و بهره برداری از آن ها می باشند. و بعضی از انجنیران میخانیک در بخش های فروش، تحقیق و توسعه و یا تدریس در سطح پوهنتون کار می کنند. انجنیران میخانیک همچنین در بخش های اداری و مشاورتی کار می کنند.
هدف از رشته انجنیری میخانیک
رشته میخانیک بخشی از علم فیزیک است که با استفاده از مفاهیم اساسی علم فیزیک و به تبع آن ریاضی به بررسی حرکت اجسام و نیروهای وارد بر آنها بپردازد و می کوشد تا با توجه به نتایج بررسی های خود، طرحی نو در زمینه فن شناسی و صنعت ارائه دهد و در راه پیشرفت انسان گامی به جلو بردارد.
به عبارت دیگر رشته میخانیک، رشته پیاده کننده علم فزیک است.به طور مثال بررسی حرکت یک موتر و عوامل مؤثر برروی آن برعهده فیزیک است. اما اینکه چگونه سرعت موتر های در حال حرکت، کم یا زیاد شود و یا چگونه حرکت آن تنظیم گردد بر عهده میخانیک است. علم میخانیک به تحلیل حرکت و عوامل ایجاد کننده حرکت مانند نیروها و گشتاورها و شکل حرکت می پردازد. اما انجنیری میخانیک تا حدودی با علم میخانیک تفاوت دارد چرا که یک انجنیری میخانیک باید بسیاری از علوم دیگر را یاد گرفته و بعضی از هنرها را نیز کسب کند. شاید بتوان گفت که رشته انجنیری میخانیک، رشته تحلیل و طراحی سیستم های دینامیکی و استاتیکی است. به عبارت دیگر محاسبات فنی، مدل سازی و شبیه سازی طراحی و تهیه نقشه ها، تدوین روش ساخت، تولید و آزمایش تمامی ماشین آلات و تأسیسات موجود در دنیا، با تکیه بر توانایی انجنیران میخانیک انجام می گیرد.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه برای علاقه مندان به رشته انجنیری میخانیک
میخانیک بهشت ریاضیات است. این جمله زیبا از لئونارد اولر ریاضی‌دان بزرگ سوئیسی، بیانگر ارتباط تنگاتنگ ریاضیات با میخانیک است. در واقع انجنیری میخانیک بخصوص در گرایش حرارت و سیالات از مباحث و مسایل ریاضی بسیار استفاده می‌کند. از سوی دیگر همان‌طور که پیش از این گفتیم میخانیک بخشی از علم فیزیک است و حتی دانش‌آموزان دوره متوسطه نیز با علم میخانیک در کتاب فیزیک خود آشنا می‌شوند و این علم بخصوص در گرایش طراحی جامدات اهمیت بسیاری دارد. به همین دلیل دانش آموز رشته انجنیری میخانیک باید در دو درس ریاضی و فیزیک قوی بوده و همچنین از هوش، استعداد و قدرت تجسم خوبی برخوردار باشد.
فعالیت در رشته انجنیری میخانیک بسیار متنوع است و در نتیجه هم دانش آموز علاقمند به کارهای تئوریک می‌تواند جذب این رشته شده و در بخش‌های نظری و تئوری فعالیت کند و هم دانش آموز خلاق و علاقمند به طراحی و ساخت وسایل و دستگاههای مختلف می‌تواند این رشته را انتخاب نماید. اما بدون شک یک انجنیر میخانیک موفق کسی است که به یاری دو بال علم و عمل پیشرفت کند. به همین خاطر در دانشگاه، دانش آموزان به پروژه های تحقیقاتی که تلفیقی از کار تئوریک و عملی باشد تشویق می شوند. دانشجوی این رشته باید از نظر جسمی آمادگی کار در محیطهای پرجمعیت و کارخانه جات دور از شهر را داشته باشد.رشته انجنیری میخانیک دارای واحدهایی ملموس و عملی است ولی داشتن شناخت کافی نسبت به این رشته قبل از انتخاب آن ضروری است. اغلب واحدهای این رشته دارای ریاضیات دیفرانسیلی پیچیده و تجسم فیزیکی هستند که منجر به سخت‌شدن این واحدها می‌شوند. ضمناً واحدهای کارگاهی و فعالیت در واحدهای تولیدی نیز از ویژگی‌های این رشته می‌باشد که داوطلبان آن را با محیطهای صنعتی آشنا کرده و پیوند می‌زند.
تحصیل
پوهنتون های سراسر دنیا اسناد تحصیلی در رشته انجنیری میخانیک در سطوح مختلف می دهند. در افغانستان، بنگله دیش، چین، هند، نیپال و امریکای شمالی پروگرام های انجنیری میخانیک معمولاً چهار تا پنج سال را برای دوره لیسانس در بر می گیرد.
آینده شغلی و بازار کار رشته انجنیری میخانیک
یک انجنیر میخانیک در حال حاضر در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طراحی و ساخت تجهیزات میخانیکی نیروگاههای فسیلی، اتمی، آفتابی، بادی و آبی.
- طراحی و ساخت تجهیزات و سیستم‌های انتقال و تصفیه آب، سیستم‌های میخانیکی و کارخانجات کیمیاوی.
- طراحی و ساخت تأسیسات حرارتی و برودتی ساختمانها و اماکن و آسانسورها و سیستم‌های حمل و نقل.
- ساخت ماشین‌آلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل کارخانجات قند، کاغذسازی، نساجی، نمک.
- طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی.
- ساخت تجهیزات دفاعی مانند تانک، راکت، اژدر و پُلهای متحرک.
- ساخت روبات‌ها و سیستم‌های تولید.
- طراحی و ساخت تمامی ماشین‌آلات و قطعات آنها (اعم از ماشین‌آلات تولیدی تمامی صنایع)، لوازم خانگی و تجهیزات طبی.
در ضمن یک انجنیر میخانیک می‌تواند به عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و شرکت‌های بازرسی و نظارت امور بین‌المللی فعالیت نماید.در همه جای دنیا یک فارغ‌التحصیل انجنیری مثل یک موم خام است که دانش کافی دارد و در هر زمینه‌ای که کار کند می‌تواند در آن زمینه متخصص بشود.برای مثال می‌تواند در تحلیل و طراحی موترهای اتومات، در طراحی و ساخت ماشین‌های ابزار و حتی در تدوین و تولید برنامه‌های کامپیوتری فعالیت نماید. یعنی رشته میخانیک زمینه کار و زمینه انتخاب بسیار گسترده‌ای را در مقابل فارغ‌التحصیلان این رشته قرار می‌دهد.
وضعیت نیاز کشور به رشته انجنیری میخانیک در حال حاضر
دانش میخانیک دانش زندگی است. در هر مجتمع و کارگاه صنعتی نیاز به فارغ‌التحصیلان این رشته امری ضروری و مشهود است و با توجه به حرکتهای صنعتی این چندساله اخیر کشور، انجنیران میخانیک بیش از پیش در گرداندن چرخ صنعت دخیل شده‌اند و راه همواره برای رشد و ترقی آنها گشوده شده است.
درآمد و حقوق رشته انجنیری میخانیک
حقوقی که انجنیران میخانیک دریافت می‌کنند در بخش‌های خصوصی بسیار متفاوت است، هر شرکتی با توجه به هدفی که دنبال می‌کند و نوع پروژه که تعریف می کند دستمزد متفاوتی را برای افراد مشخص می‌کند که این دستمزد اصولاً ارتباط با سابقه کار، میزان تحصیلات و توانایی افراد دارد.
اگر یک انجنیر میخانیک، کارآفرین باشد و کار مستقلی در حوزه تخصصی خودش راه اندازی کرده باشد، شرایط متفاوت است و با توجه به میزان فعالیت، تخصص، تلاش و پشتکارش، درآمدهای متفاوتی خواهد داشت.
دوره های درسی انجنیری میخانیک
دوره های درسی مشخص شده برای تکمیل شرایط یک درجه تحصیلی در پروگرام های مختلف با هم فرق می کند. گاهی اوقات پوهنتون ها مضامین مختلف را در یک دوره درسی شامل می سازند و گاهی اوقات یک مضمون را به دوره های مختلف تقسیم می کنند. این کار نظر به تعداد استادانی که دارند و نظر به ساحات تحقیق که در هر پوهنتون وجود دارد صورت می گیرد. مضامین اساسی انجنیری میخانیک معمولاً عبارت اند از:
• ستاتیک و دینامیک
• مقاومت مواد و میکانیک جامدات
• اندازه گیری و Instrumentation
• ترمودینامیک، انتقال حرارت، انرژی کانورژن و HVAC
• میخانیک سیالات
• دیزاین میکانیزم (کینماتیک و دینامیک)
• تکنالوژی یا پروسه تولید
• هایدرولیک
• دیزاین انجنیری
• کنترول اتوماتیک
• انجنیری مواد
